Επί πέντε μερόνυχτα συνεχιζόταν η πιο θλιβερή θεατρική παράσταση που έχουν δει ποτέ οι Ισλανδοί. Μια ομάδα 45 ηθοποιών ανέλαβε να διαβάσει από τη σκηνή του δημοτικού θεάτρου του Ρέικιαβικ τις 2.300 σελίδες του πορίσματος γύρω από τα προκλητικά λάθη και τις εγκληματικές παραλείψεις που οδήγησαν τη χώρα στη χρεοκοπία. «Καμιά άλλη επιτροπή δεν έχει αναλάβει να φέρει στους πολίτες της τόσο άσχημα νέα», είπε ο επικεφαλής της ανεξάρτητης επιτροπής που συνέταξε τη λεγόμενη και «Έκθεση της Αλήθειας». Και αυτό γιατί η μελέτη κατηγορεί την κυβέρνηση και τις αρχές για «ακραία αμέλεια». Η κεντρική τράπεζα και το υπουργείο Οικονομικών έκλειναν τα μάτια, την ώρα που οι δισεκατομμυριούχοι επιχειρηματίες της χώρας αντιμετώπιζαν ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα της Ισλανδίας σαν τον προσωπικό τους κουμπαρά και υποθήκευαν το μέλλον των 320.000 κατοίκων της χώρας.
Η Ισλανδία αποτέλεσε το μεγαλύτερο θύμα της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008. Μετά τη χρεοκοπία της Lehman Brothers, η μία μετά την άλλη οι μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας ξέμειναν από ρευστό και κατέρρευσαν σε ένα ντόμινο που δεν άργησε να συμπαρασύρει ολόκληρη την οικονομία της Ισλανδίας. Σήμερα, η χώρα επιβιώνει εξαιτίας των έκτακτων δανείων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ενώ καλείται να αποζημιώσει με 3,9 δισ. ευρώ τη Βρετανία και την Ολλανδία για τα χρήματα που έχασαν οι πολίτες τους στις χρεοκοπημένες ισλανδικές τράπεζες.
Αν και τις πρώτες ημέρες της κρίσης τα σενάρια που κυκλοφορούσαν στο Ρέικιαβικ ήθελαν τη νησιωτική χώρα να έχει πέσει θύμα των «παιχνιδιών» κάποιων κερδοσκοπικών hedge funds, οι Ισλανδοί δεν άργησαν να αντιληφθούν ότι ο πραγματικός «εχθρός» τους ήταν εσωτερικός. Η οργή ξεχειλίζει απέναντι στις αρχές, τους τραπεζίτες και τους επιχειρηματίες, για αυτό και πολλοί ήταν εκείνοι που θέλησαν να παρακολουθήσουν από κοντά ή μέσω του ίντερνετ την «παράσταση» που ανέβηκε στο δημοτικό θέατρο του Ρέικιαβικ.
Το πόρισμα των Ισλανδών είναι η πιο σοβαρή μέχρι στιγμής έρευνα γύρω από τα δραματικά γεγονότα που συντάραξαν την παγκόσμια οικονομία το 2008. Μετά από 15 μήνες ερευνών, η αρμόδια επιτροπή διαπίστωσε προκλητική αμέλεια κατά την εκτέλεση των καθηκόντων των αρχών, με αποτέλεσμα οι τράπεζες της χώρας να καταρρεύσουν σαν ντόμινο, η μία μετά την άλλη, σε διάστημα λίγων ημερών. «Είχαν τις απαραίτητες πληροφορίες, αλλά δεν έδρασαν αναλόγως. Ο καθένας έριχνε τις ευθύνες στον επόμενο», είπε ο πρόεδρος της επιτροπής, Pall Hreinsson.
Η «ανεπαρκώς επανδρωμένη και άπειρη» εποπτική αρχή του χρηματοοικονομικού κλάδου καθόταν με σταυρωμένα χέρια την ώρα που έβλεπε τις τράπεζες να γιγαντώνονται πέραν κάθε λογικής. Το ίδιο έκανε και η κεντρική τράπεζα. «Σε επτά χρόνια, οι τρεις τράπεζες έγιναν 20 φορές μεγαλύτερες και αυτός είναι ο βασικός λόγος της κατάρρευσης της οικονομίας», είπε ένα εκ των μελών της επιτροπής. Πραγματικά, τα στοιχεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου δείχνουν ότι το ενεργητικό των Kaupthing, Landsbanki και Glitnir διογκώθηκε από το 100% του ΑΕΠ της Ισλανδίας το 2004 στο 923% το 2007. Σε κάποια στιγμή, το παθητικό τους ήταν κατά 16 φορές μεγαλύτερο από τα συναλλαγματικά αποθεματικά της χώρας.
Η γιγάντωση των τραπεζών εξυπηρετούσε σχεδόν αποκλειστικά τα συμφέροντα μιας μικρής ομάδας φιλόδοξων και πανίσχυρων επιχειρηματιών της Ισλανδίας. Οι δισεκατομμυριούχοι της χώρας έγιναν γνωστοί στη Βρετανία ως «Βίκινγκ Επιδρομείς», γιατί με τη μία εντυπωσιακή επιχειρηματική εξαγορά μετά την άλλη, έφτασαν να ελέγχουν μεγάλα ονόματα κυρίως από το χώρο του βρετανικού λιανεμπορίου. Φυσικά, οι αυτοκρατορίες που έχτισαν στηρίχθηκαν στα δάνεια που τους χορηγούσαν σχεδόν με κλειστά μάτια οι τρεις μεγάλες ισλανδικές τράπεζες.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των Agustκαι Lydur Gudmundsson, των δύο αδερφών που ελέγχουν την αυτοκρατορία τροφίμων Bakkavor. Μέσω της επενδυτικής τους εταιρείας Exista, τα δύο αδέρφια κατείχαν το 23% της Kaupthing, κάτι που ανάγκαζε την τράπεζα να χρηματοδοτεί κάθε επιχειρηματικό τους άνοιγμα. Λίγες εβδομάδες πριν από το ξέσπασμα της κρίσης, οι εταιρείες συμφερόντων των Gudmundsson βρίσκονταν να χρωστούν στην Kaupthing 1,4 δισ. ευρώ.
Και η Kaupthing δεν ήταν η μοναδική από την τριάδα των μεγάλων τραπεζών που ακολουθούσε αυτή την πρακτική. Όλες αναγκάζονταν να δίνουν στους μεγάλους επιχειρηματίες –που ήταν και μεγαλομέτοχοί τους- τέτοια δάνεια, τις περισσότερες φορές με ανεπαρκείς εγγυήσεις. «Εάν απέρριπτα τα αιτήματα από τους ιδιοκτήτες της τράπεζας θα ήταν σαν να υπέβαλα την παραίτησή μου», είπε στην ανεξάρτητη επιτροπή ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της Landsbanki, Sigurjon Arnason. Μεγαλύτερος μέτοχος της Landsbanki ήταν ο γνωστός επιχειρηματίας Thor Bjorgolfsson. «Αυτές οι επενδυτικές εταιρείες είχαν αφύσικα εύκολη πρόσβαση σε δάνεια από τις τράπεζες, λόγω της μετοχικής σχέσης και της επιρροής που ασκούσαν πάνω τους», εξήγησε μέλος της επιτροπής.
Μάλιστα, οι τράπεζες συνέχισαν να χρηματοδοτούν τους «Βίκινγκ Επιδρομείς» ακόμα και την ώρα που όδευαν προς τη χρεοκοπία. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Jon Asgeir Johannesson, βασικού μετόχου της Glitnir, και του συνεταίρου του, Palmi Haraldsson. Σειρά από e-mailsπου παρουσιάστηκαν ως αποδεικτικά στοιχεία σε δίκη με την οποία διεκδικείται αποζημίωση για τις ζημιές της τράπεζας από τους δύο άνδρες, αποτυπώνουν τα πολύπλοκα χρηματοοικονομικά dealsμε τα οποία οι επιχειρηματίες πλούτιζαν σε βάρος της τράπεζας. Σε ένα από αυτά τα e-mails, ένας αγανακτισμένος διευθυντής της Glitnir έγραφε: «Δεν καταλαβαίνω γιατί δεν δανείζουμε απλά στον Palmi 2 δισ. κορώνες για να τα καταχωνιάσει στα νησιά Κέιμαν πριν να χρεοκοπήσει, αντί να κάνουμε όλα αυτά τα μπερδέματα».
Κορίνα Σαμάρκου
Από Ισοτιμία
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου